Bir Yılın Ardından: BM Kadın Birimi Depremden Etkilenen Bölgelerdeki Kadınların ve Kız Çocuklarının Güçlenmeleri için Destek Sağlıyor

Türkiye, 6 Şubat 2023’te son yüzyılda ülkeyi vuran en büyük iki depremle sarsıldı. Depremden en çok etkilenen iller, yarısı kadın ve kız çocuklarından oluşan 14 milyon insanın yaşadığı Güneydoğu’daki 11 il oldu. 50 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği ve çok kişinin yaralandığı depremlerin ardından BM Kadın Birimi, kadınların ve kız çocuklarının hayat kurtaran ihtiyaçlarını karşılamak üzere hızla harekete geçti.

BM Kadın Birimi depremden etkilenen kadın ve kız çocuklarının acil ihtiyaçları ve toparlanma süreçleri için hizmet ve destek sağlamanın yanı sıra insani yardım faaliyetlerinde temsil edilmeleri için fırsatlar sunmayı amaçlamaktadır. Bu hedefe ulaşmak için BM Kadın Birimi ikili bir yaklaşımla; Bakanlıklar, yerel yönetimler, topluluklar, sivil toplum kuruluşları (STK), diğer BM kuruluşları ve özel sektör dahil olmak üzere çok sayıda ortakla birlikte çalışmaktadır: 
i) insani yardım ve toparlanma çabalarının koordinasyonu, planlanması, önceliklendirilmesi ve finansmanında toplumsal cinsiyetin ve kadın liderliğinin ana akımlaştırılmasının desteklenmesi; 
ii) depremden etkilenen kadınlara, kamu ve sivil toplum ortaklarına tespit edilen ihtiyaçlara göre doğrudan destek.

BM Kadın Birimi, üçlü misyonu ve teknik uzmanlığı doğrultusunda, tüm sektörlerin kadınların ve kız çocuklarının özel ihtiyaçlarına yönelik bilgi, veri ve somut müdahale araçlarına sahip olmasını sağlamak için çalışmaktadır. BM Kadın Birimi, BM kuruluşları ve STK’lardan oluşan 17 sektör ve çalışma grubunu İnsani Yardım Faaliyetlerinde Kadınların Güçlenmesi Çalışma Grubu altında bir araya getirmiş ve insani yardım faaliyetlerinde toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın ve kız çocuklarının güçlenmesine ilişkin IASC (Inter-Agency Standing Committee - Kuruluşlararası Daimi Komite) taahhütlerine dayalı teknik destek ve danışmanlık sunmuştur. Toplumsal cinsiyete dayalı veri toplama konusunda sahada çalışan BM kuruluşları ve diğer kuruluşlar ile iş birliği yapmış, verilerin ve analizlerin kullanılabilirliğini artırmak için çalışmalar gerçekleştirmiş ve bunları yaygınlaştırmıştır.

BM Kadın Birimi, ilk yardım faaliyetlerinde baş rol oynayan, kadın hakları savunucuları olarak faaliyet gösteren ve yerelde çalışan kadın sivil toplum kuruluşlarına destek olmuştur. Risk altındaki kadınlar öncelikli olmak üzere toplumsal cinsiyet eşitliğine dayalı sonuçlar elde etmek için insani yardım sektörü ile 60’tan fazla yerel kadın STK’sı arasında iş birliğini kolaylaştırmıştır. BM Kadın Birimi, sahada kadın ve kız çocuklarıyla çalışan toplam 10 STK’ya ayni katkılar sağlamış, finansal destek ve program desteği vermiştir. Toplam 43 STK’dan profesyoneller ve gönüllüler, toplumsal cinsiyet perspektifiyle psikolojik ilk yardım konusunda bilgi sahibi olmuştur. BM Kadın Birimi, STK ortakları aracılığıyla 5500’den fazla kadın ve kız çocuğuna yasal ve psiko-sosyal danışmanlık, güvenlik ve koruma konusunda farkındalık yaratma, beceri geliştirme ve temel hijyen malzemeleri ulaştırmıştır.

BM Kadın Birimi, krizlerden sonra kadına yönelik şiddet riskinin artması sebebiyle, kamu ortaklarını koruyucu ve önleyici hizmetleri kesintisiz olarak sağlamaları için desteklemiştir. Bunun sonucunda şu faaliyetler gerçekleştirilmiştir: Kolluk kuvvetlerinin, sosyal hizmet uzmanlarının ve avukatların şiddete müdahale kapasitelerinin ve toplumsal cinsiyet bilgilerinin artırılması; Hatay ve Kahramanmaraş’taki Şiddet Önleme ve İzleme Merkezlerinin yenilenmesi ve hasar gören kadın sığınma evlerinin yeniden inşası için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile işbirliği başlatılması; krizde hizmet sunumu için yerel eylem planlarının tasarlanması; afete hazırlık önlemi olarak Kocaeli’nde kadınlara yönelik hizmetler için bir örnek teşkil eden Acil Durum Koordinasyon Planının hazırlanması. Türkiye Barolar Birliği iş birliğinde gerçekleştirilen hukuk okuryazarlığı oturumlarıyla kadınların afetler sonrasında adalete erişimlerinin artırılması hedeflenmiştir.  

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi’nin özel sektör ortakları ilk yardım ve toparlanma çalışmalarında aktif rol üstlenmiştir. BM Kadın Birimi tarafından geliştirilen ve Koç Holding iş birliği ile uygulanan toplumsal cinsiyete duyarlı yerleşim modeli, kadınların güçlenmesine ve liderliğine öncelik verirken, toplumsal cinsiyet bakış açısının yerleşim tasarımı ve yeniden yapılanma çabalarına entegrasyonunu hedeflemektedir. KEDV iş birliği ile geçici yerleşim merkezinde iki Kadın Dayanışma Merkezi kurulmuştur. Merkezler, 5000’den fazla kadın ve kız çocuğuna hizmet, beceri geliştirme ve destek sunarak onların dirençlerini ve özgüvenlerini artırmayı hedeflemektedir. Özel sektör desteği sayesinde, deprem bölgesindeki 30.000’den fazla kadın ve kız çocuğuna giysi ve kişisel hijyen malzemeleri sağlanmasına destek olunmuştur. BM Kadın Birimi, özel sektör iş birlikleri sayesinde deprem bölgesindeki kadın girişimcilerin ve kooperatiflerin Türkiye’nin en büyük e-ticaret platformuna erişmelerini ve ürünlerini kurumsal hediyeler olarak satmalarını sağlamıştır.

Depremlerden bir yıl sonra, BM Kadın Birimi, toparlanmaları ve iyileşmeleri için kadınları ve kız çocuklarını destekleme yönündeki taahhüdü ile çalışmaya devam etmektedir.